Frauderisicoanalyse als katalysator voor effectieve interne beheersing

Gelegenheid tot fraude ligt constant op de loer. Het belang van alertheid, bewustwording van frauderisico’s en het nemen van gepaste maatregelen om dergelijke incidenten te voorkomen.

In een eerdere blog hebben we al besproken hoe fraude en integriteit in de publieke sector de aandacht trekken van accountants tijdens hun jaarlijkse controles. We benadrukten daarbij het verplichte integriteitsbeleid voor elke overheidsorganisatie. Integriteit vormt immers de basis voor een betrouwbare overheid.

In deze blog duiken we dieper in het vraagstuk van interne beheersing. Fraude hangt nauw samen met een cruciale bouwsteen van interne beheersing: ethiek en cultuur, ook wel de zachte kant van interne beheersing (soft controls) genoemd, die zich richt op houding en gedrag. Aandacht voor fraude is erg actueel en noodzakelijk, mede gelet op een recent sprekend nieuwsbericht over fraude bij Burgerzaken van de gemeente Den Haag.

Door Gerrit Goud

Advies vanuit frauderisicoanalyse

Waarom is de link naar cultuur en ethiek zo interessant? Omdat verbeteringen in het interne beheersingsproces daardoor sneller tot stand komen. Hoe vaak zijn adviezen vanuit accountantscontroles of interne audits (gericht op hard controls) niet opgepakt vanwege gebrek aan tijd, geld of prioriteit? Maar wanneer dezelfde verbeteringen gekoppeld worden aan frauderisico’s, gebeurt er iets wonderbaarlijks. Er ontstaat beweging voor verbetering. Dit is logisch, want een advies om (transactie)fouten te voorkomen vanuit een jaarrekeningcontrole heeft minder impact dan een advies vanuit een frauderisicoanalyse. Frauderisicoanalyse raakt namelijk een kernwaarde van elke organisatie: integer gedrag, dat essentieel is voor interne beheersing.

“Interne beheersing is het vermogen dat een organisatie in staat stelt doelstellingen op een betrouwbare wijze te realiseren, onzekerheden aan te pakken en integer te handelen”.

Frauderisicoanalyse als katalysator

Integer handelen draait om houding, gedrag en naleving van wet- en regelgeving. Wanneer fraude ontstaat, moeten directie en bestuur uitleg geven. Fraude schaadt immers het vertrouwen in de overheid, vooral als de organisatie zelf de gelegenheid heeft gecreëerd. Het voorkomen van dergelijke situaties ligt daarom in handen van de directie en het bestuur. Een belangrijk voordeel van deze benadering is dat dezelfde beheersdoelstellingen, gericht op juistheid, volledigheid, tijdigheid en financiële rechtmatigheid, sneller bereikt kunnen worden. Een frauderisicoanalyse fungeert hierbij als katalysator; het vergroot de alertheid, betrokkenheid en bewustwording bij alle belanghebbenden over het nut en de noodzaak van interne beheersing. Voor organisaties die verder willen ontwikkelen op het gebied van interne beheersing, biedt deze aanpak veel mogelijkheden.

Fraude bij de gemeente Den Haag

Onderschat het nut van een fraudeanalyse niet. Een recent sprekend voorbeeld is het nieuwsbericht in een landelijk dagblad over fraude bij Burgerzaken van de gemeente Den Haag, waar in korte tijd € 640.000 door een baliemedewerker aan wisselgeld is verduisterd. “Het is daar een grote puinhoop”, zei de raadsman van de verdachte in de rechtszaal, verwijzend naar een paar andere fraudegevallen die zich in dezelfde periode bij de gemeente Den Haag hebben voorgedaan (creëren van de gelegenheid). De fraude gebeurde op een heel simpele manier die vrij eenvoudig voorkomen had kunnen worden. Waarom zijn de alarmbellen niet eerder afgegaan bij het werken met contant geld. Elke professional in het financiële domein van interne beheersing behoort toch de risico’s te kennen van werken met contant geld ongeacht de omvang! Voor de gemeente Den Haag heeft deze situatie duidelijk de noodzaak blootgelegd om de interne beheersing en integriteit te versterken, om reputatieschade en verlies van vertrouwen in de toekomst te voorkomen. Overigens is dezelfde medewerker na ontslag, via een detacheringsbedrijf gaan werken bij de gemeente Noordwijk en heeft in de daaropvolgende weken twee valse paspoorten en een vals rijbewijs aangemaakt. Dit benadrukt nogmaals dat gelegenheid tot fraude constant op de loer ligt en onderstreept het belang van alertheid, bewustwording van frauderisico’s, en het nemen van gepaste maatregelen om dergelijke incidenten te voorkomen.

Benieuwd en wil je meer weten?

Neem vandaag nog contact op met een van onze accountmanagers voor meer informatie.

Bekijk onze oplossingen.